Kościół w Grywałdzie

Kościół pod wezwaniem świętego Marcina wzniesiony został w II połowie XIV wieku. Zarówno pod względem samego usytuowania jak i uroku dawnej architektury budowla ta nie miała sobie równej w Karpatach. Niestety straciła nieco na przytłaczającym sąsiedztwie nowego, murowanego kościoła, który nijak nie wpisuje się w klimat danej świątyni. Swego patrona (św. Marcina) kościół zawdzięcza swoistej modzie. W czasie, kiedy bowiem budowla ta została wzniesiona św. Marcin cieszył się sporą popularnością. Często także był obierany na patronów nowopowstałych kościołów. Tak stało się także w tym przypadku. 

Wygląd świątyni 

Kościół pod wezwaniem św. Marcina w Grywałdzie należy do tego typu budowli, którą z pewnością warto zobaczyć tak z zewnątrz jak i wewnątrz. Ściany budowli obite zostały gontem a kwadratowa wieża ma nadwieszoną  izbicę i  ostrosłupowy hełm, co zwraca uwagę każdej osoby mającej okazję spojrzeć na ten nietypowy budynek. Na przestrzeni wieków wygląd kościoła niewiele się zmienił. Rozbudowa była tak naprawdę bardzo niewielka i dotyczyła drobnych elementów. Dzięki temu dziś możemy podziwiać kościół św. Marcina praktycznie w takiej samej formie w jakiej widzieli go wierni uczestniczący na nabożeństwa w XV wieku. Kościół jest orientowany. Z kolei zgodnie z regionalnym stylem zabudowy prezbiterium nie jest zakończone zaokrągleniem. 

Wnętrze kościoła św. Marcina naprawdę zasługuje na uwagę. W głównym ołtarzu zobaczyć możemy tryptyk, który pochodzi z XVI wieku. Powstał on w pracowni krakowskiego artysty zwanego Mistrzem Rodziny Marii, który był pod silnym wpływem Wita Stwosza. Pomimo takiej daty powstania dzieło to stworzone zostało w stylu późnego gotyku. Co ważne do dziś zachowało się prawie całe i w dobrym stanie. Najważniejszą sceną tryptyku jest oczywiście obraz św. Marcina, który odcina połę swojego płaszcza, aby okryć nią żebraka.  Ta legendarna scena stanowiła w tym czasie inspirację dla wielu artystów i jest to typowy sposób przedstawienia tego właśnie świętego. Na bocznej ścianie świątyni zobaczyć możemy rzeźbę Matki Boskiej Różańcowej, która również prawdopodobniej z początku XVI wieku. Warta zauważenia jest także ludowa pieta z XVIII wieku oraz dwa barokowe krucyfiksy. Uwagę przykuwają także niesamowite malowidła na ścianach. Przedstawiono na nich m.in. postać św. Michała, który strąca szatana do piekła. Co ciekawe szatan został tutaj przedstawiony pod postacią niedźwiedzia. Być może jest to nawiązanie do słowiańskiego kultu niedźwiedzia, który w niektórych regionach utrzymywał się nawet do XIV czy XV wieku.  Znajdowała się tutaj także niegdyś niesamowita statua Madonny Grywałdzkiej, która jednak przeniesiona została w 1937 roku do muzeum w Tarnowie, a stamtąd skradli ją Niemcy. 

Ważne informacje 

Obiekt znajduje się na szlaku architektury drewnianej województwa małopolskiego. Obecnie msze święte w kościele pod wezwaniem św. Marcina odprawiane są tylko poza okresem zimowym, w soboty (godz. 8.00) oraz we wtorki (godz. 7.00), a w pozostałe dni w nowym murowanym kościele.